NOSPR / 150. rocznica urodzin Jeana Sibeliusa - NOSPR

Poemat symfoniczny Finlandia (1899) pisał Jean Sibelius w okresie tzw. narodowego romantyzmu, kiedy Finowie próbowali „wybić się na niepodległość” spod panowania rosyjskiego. Utwór przeprowadza nas od stanu uciemiężenia ku upragnionej wolności, po drodze podając ton hymnicznej melodii, która szybko stała się nieoficjalnym hymnem państwowym. Wcześniejsza jest Suita Karelia (1893), pisana podobnie jak Finlandia z pobudek patriotycznych – jako akompaniament do teatralnych scen historycznych. Karelię, dziś należącą do Rosji, traktowano jako kolebkę fińskości. Była to kraina jakby nietknięta cywilizacją, gdzie wciąż panował duch narodowego eposu, Kalevali. Stąd pewna naiwność i pierwotna surowość muzyki Karelii. Do gatunku muzyki teatralnej należy również Valse triste op. 44 (1903). W kontekście scenicznym (sztuki Kuolema-Śmierć – autorstwa szwagra kompozytora, Arvida Järnefelta) towarzyszył on majakom umierającej matki. Choć to marginalium, publiczność całego świata pokochała ów smutny walc bezwarunkowo. Humoreski op. 87 i 89 (1916–1918) tworzą właściwie sześcioczęściową suitę, wskutek nieporozumienia edytorskiego rozdzieloną pomiędzy dwa opusy. Na kartach partytury spotykają się elementy taneczne (mazurek, gawot), wirtuozowskie oraz liryczne, które – choć w mniejszości – stanowią tu emocjonalną dominantę i puentują cały cykl. Sibelius cenił te utwory bardzo wysoko. I w rzeczy samej, jego sztuka wiolinistyczna nie ustępuje tu w niczym sławnemu Koncertowi skrzypcowemu (1904). W Katowicach zagra je Jakub Jakowicz. [Marcin Trzęsiok]