Mistrzowskie koncerty kameralne / Seong-Jin Cho - NOSPR

Skąd wzięło się słowo „fantazja”? Przywędrowało za pośrednictwem starofrancuskiego i łaciny z klasycznej greki, w której wyraz phantasia – w zależności od epoki i kontekstu – mógł oznaczać zjawę, pozór, wygląd, albo po prostu siłę ludzkiej wyobraźni. Korzenie fantazji muzycznej tkwią w sztuce improwizacji. Tak było z Fantazją chromatyczną i fugą d-moll Bacha, w której „barwienie” skali diatonicznej jest już nie tylko środkiem wyrazu, ale jednym z założeń konstrukcyjnych dzieła. Tak było z Wanderer-Fantasie Schuberta, gdzie każda z czterech części rozpoczyna się coraz trudniejszą wariacją na temat pierwszej frazy jego własnej pieśni. Tak było wreszcie z Polonezem-Fantazją, w którym Chopin ostro skontrastował heroiczny gest poloneza z melancholią nokturnu. Obrazki z wystawy nie są fantazją: chyba że sięgniemy jeszcze głębiej w źródłosłów tego określenia, opisującego także kapryśną ułudę, sen na jawie podszyty tęsknotą – jak w przypadku Musorgskiego, który zawarł w tym cyklu miniatur cały żal za zmarłym przyjacielem Wiktorem Hartmannem, przekładając jego akwarele i rysunki na sugestywny język dźwięków, niejednokrotnie wymykający się ówczesnym kanonom estetycznym.

Dorota Kozińska