NOSPR / Alsop / Feng / Między Starym a Nowym Światem - NOSPR

Okres powstania tych czterech dzieł – lata 1932–1945 – był czasem fundamentalnych przemian w amerykańskiej kulturze muzycznej, naznaczonym zarazem przez wielki kryzys i II wojnę światową.  

Stajemy wobec kluczowego momentu w historii amerykańskiej muzyki, kiedy czterej kompozytorzy – należący do różnych pokoleń i wywodzący się z rozmaitych kręgów narodowo-kulturowych – po Dvořáku i jego Symfonii „Z Nowego Świata” ponownie podjęli wyzwanie zdefiniowania amerykańskiego języka muzycznego. Wszyscy byli imigrantami lub potomkami imigrantów w pierwszym pokoleniu, łączyło ich głębokie zakorzenienie w tradycji muzyki europejskiej, z jej wciąż jeszcze żywymi nurtami narodowymi, ale jednocześnie przyświecało im dążenie do syntezy tego, co europejskie, z rodzimymi elementami kulturowymi i amerykańskimi „innowacjami” – przede wszystkim poprzez wykorzystanie kontekstów musicalowych i filmowych jako źródeł inspiracji.  

Dla Gershwina ekwiwalentem amerykańskiej muzyki ludowej był jazz, który podobnie jak folklor narodów europejskich na Starym Kontynencie miał się stać źródłem inspiracji dla jego utworów symfonicznych i nadawać im piętno „narodowe”. Uwertura kubańska z 1932 roku powstała po wakacjach, które Gershwin spędził w Hawanie. Kompozytor realizował tu swoją wizję muzyki amerykańskiej jako syntezy elementów jazzowych z formami symfonicznymi i kolorytem lokalnego instrumentarium.  

Wiosna w Appalachach powstała w latach 1943–1944 na zamówienie Elizabeth Sprague Coolidge jako muzyka baletowa dla Marthy Graham. Copland wprost nawiązał do amerykańskiej tradycji muzycznej poprzez wykorzystanie pieśni shakersów („drżących kwakrów”) Simple Gifts. To muzyka, która z jednej strony odzwierciedla nastrój czasu wojny, ale jednocześnie jest afirmacją amerykańskiego ducha, młodości, optymizmu i nadziei. Za orkiestrową suitę z baletu Copland został nagrodzony muzycznym Pulitzerem w 1945 roku.  

Ten sposób myślenia (i tradycję) kontynuował Leonard Bernstein w trzech tańcach z On the Town, także z 1945 roku, tworząc muzykę teatralną, która łączy elementy klasyczne, broadwayowskie i jazzowe. Te trzy tańce są erupcją powojennej radości i optymizmu, uosabianego przez trzech marynarzy spędzających szalone 24 godziny w Nowym Jorku.  

Koncert skrzypcowy Korngolda to także szczególne „odreagowanie” wojennej traumy. Kompozytor trafił do Kalifornii jako żydowski emigrant po Anschlussie Austrii. Przysiągł wówczas pisać jedynie muzykę filmową, dopóki Hitler nie zostanie pokonany. Koncert skrzypcowy stał się w 1945 roku jego manifestem powrotu do normalności. Ale choć to utwór o oczywistym rodowodzie europejskim, to jednocześnie stanowi szczególny przykład stylistycznej konwergencji i synkretyzmu: Korngold wykorzystał w każdej z części motywy własnych ścieżek dźwiękowych (Another Dawn, Juarez, Anthony Adverse, The Prince and the Pauper). 

Andrzej Sułek 

Czas trwania koncertu (łącznie z przerwą): ok. 90 minut 

Wszystko, co musisz wiedzieć przed wizytą w NOSPR – wskazówki dla uczestników wydarzeń.

Prosimy o zapoznanie się z informacjami dotyczącymi parkingów w Strefie Kultury – ważne informacje o parkingach