Tadeusz Strugała - NOSPR
Tadeusz Strugała
Jeden z najwybitniejszych polskich dyrygentów. Pedagog, juror i organizator życia muzycznego.
W sezonie 2014/15 obchodził 60-lecie pracy artystycznej.
Ukończył studia na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury we wrocławskiej Akademii Muzycznej, a kontynuował je w Weimarze i Wenecji. W latach 1969–80 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Filharmonii Wrocławskiej, jednocześnie piastując funkcję dyrektora-kierownika artystycznego Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach (1975–76) oraz generalnego dyrektora muzycznego Prezydenckiej Orkiestry Symfonicznej w Ankarze i Istambule (1976–78). W latach 1979–90 był zastępcą dyrektora artystycznego i stałym dyrygentem Filharmonii Narodowej w Warszawie, prowadząc równolegle (w latach 1981–86) Orkiestrę Symfoniczną Filharmonii Krakowskiej jako jej dyrektor artystyczny.
W grudniu 1990 roku objął stanowisko dyrektora artystycznego i pierwszego dyrygenta Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie, a w listopadzie 1991 wprowadził ten zespół pod nową nazwą Polskiej Orkiestry Radiowej do stałej siedziby mieszczącej się w Studiu Koncertowym S-1 (obecnie Studio Koncertowe Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego). W latach 1994–2001 pełnił funkcję stałego dyrygenta gościnnego Praskiej Orkiestry Symfonicznej FOK, a w okresie 1998–2006 był dyrygentem-rezydentem Festiwalu Chopinowskiego w Gaming.
Lata 60. to początek międzynarodowej kariery i występów na estradach całej niemal Europy,a także Australii, USA i Azji, zarówno z czołowymi orkiestrami polskimi, jak i zagranicznymi. Wśród ponad 140 orkiestr z 23 krajów, jakimi artysta wielokrotnie dyrygował, można wymienić m.in.: Bamberger Symphoniker, Staatskapelle i Rundfunk-Sinfonieorchester w Berlinie, Bruckner Orchester w Linzu, MDR Sinfonieorchester w Lipsku, NDR Radiophilharmonie w Hanowerze, Orkiestrę Filharmonii Drezdeńskiej, Tonkünstler-Orchester w Wiedniu, New World Symphony Orchestra, Norfolk Symphony Orchestra, Hallé Orchestra w Manchesterze, Orkiestrę Filharmonii Czeskiej, Praską Orkiestrę Symfoniczną FOK, Orkiestrę Radia Czeskiego Praha, Orkiestrę Filharmonii w Sankt Petersburgu, Orkiestrę Symfoniczną Radia Helsinki, Orkiestrę Radiową w Sztokholmie, Orkiestrę Symfoniczną Radia Südwestfunk w Baden-Baden, Yomiuri Nippon Symphony Orchestra w Tokio, Orkiestre Symfoniczną Filharmonii w Osace i Seulu, Yamagata Symphony Orchestra, Israel Sinfonietta, orkiestry symfoniczne w Ankarze, Istambule, Izmirze, Budapeszcie, Bukareszcie i Sofii, City of London Sinfonia, London Mozart Players (z tym ostatnim zespołem współpracował przez ponad dwa sezony).
Promowanie rodzimej twórczości jest jednym ze stałych elementów artystycznej drogi Tadeusza Strugały, a jego determinacja, by podczas licznych tournée z polskimi orkiestrami wykonywać obowiązkowo muzykę polską jest powszechnie znana i honorowana kolejnymi dyplomami za propagowanie krajowej kultury za granicą (zwłaszcza prawykonania dzieł polskiej muzyki współczesnej w Czechach i Niemczech, m.in. symfonie Witolda Lutosławskiego oraz Polskie Requiem i Te Deum Krzysztofa Pendereckiego).
W 1986 roku artysta otrzymał Orfeusza – nagrodę krytyków muzycznych SPAM za najlepsze wykonanie utworu polskiego na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień (Liturgia sacra Zygmunta Mycielskiego), a w roku 1991 uzyskał nagrodę Związku Kompozytorów Polskich za wybitne osiągnięcia w dziedzinie wykonawstwa polskiej muzyki współczesnej. Inne prestiżowe wyróżnienia to m.in.: Grand Prix du Disque Ferenc Liszt (Budapeszt, 1987), nominacja do tytułu Płyta roku magazynu Gramophone (premierowe nagranie Requiem. Missa pro defunctis Romana Maciejewskiego, które jako reedycja w roku 2011 otrzymało nagrodę polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyk) oraz Stern des Monats niemieckiego magazynu płytowego Fono Forum (nagrania utworów Xavera Scharwenki).
Za wybitne osiągnięcia na polu dyrygenckim i propagowanie muzyki polskiej za granicą otrzymał liczne nagrody i odznaczenia, w tym: Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz L’Ordre du Merite Culturel. W 1996 roku został laureatem nagrody Kulturpreis Schlesien des Landes Niedersachsen, a w roku 1998 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej we Wrocławiu.
W grudniu 2011 roku został uhonorowany najwyższym wyróżnieniem Polskiego Radia – Diamentową Batutą – za wybitne kreacje artystyczne, rozsławianie muzyki polskiej w kraju i za granicą oraz przybliżanie jej milionom słuchaczy Polskiego Radia, a także za zasługi dla polskiej i światowej kultury muzycznej oraz działalność dyrygencką o szczególnym znaczeniu dla polskiego życia muzycznego. We wrześniu 2014 roku otrzymał w Istambule Odznakę Honorową Bene Merito przyznaną przez Ministra Spraw Zagranicznych za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej.
Poza działalnością koncertową Tadeusz Strugała zajmuje się także pracą pedagogiczną. Przez ponad 20 lat był wykładowcą Akademii Muzycznej we Wrocławiu, prowadził też klasy mistrzowskie w Hongkongu i Tokio. Od 2007 roku jest związany z Katedrą Dyrygentury krakowskiej Akademii Muzycznej.
Uczestniczy w pracach jury międzynarodowych konkursów dyrygenckich i pianistycznych. W latach 2003 i 2007 był przewodniczącym jury Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach. W roku 2005 oraz 2009 został zaproszony do udziału w pracach jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Vana Cliburna w Teksasie. Kilkakrotnie zasiadał również w jury Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego Praska Wiosna.
Nazwisko artysty związane jest również z czołowymi polskimi festiwalami, które za jego dyrekcji osiągnęły artystyczny i organizacyjny rozkwit, zyskując renomę międzynarodową: Festiwal Chopinowski w Dusznikach-Zdroju (1975–1985), Festiwal Wratislavia Cantans (1968–1997), Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej Musica Polonica Nova we Wrocławiu.
Artysta zwrócił swoje zainteresowanie także ku teatrowi operowemu. Z okazji 160-lecia powstania Opery Wrocławskiej przygotował spektakl premierowy Wolny strzelec Carla Marii von Webera, a w roku 2002 otworzył poznański Festiwal Hoffmanowski premierą opery Fidelio Ludwiga van Beethovena. W czerwcu 2003 roku w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej w Warszawie przygotował premierowy spektakl baletowy Czajkowski w choreografii Borisa Ejfmana, który zyskał znakomite recenzje krytyki i – ciesząc się wielkim powodzeniem publiczności – wszedł do repertuaru sezonu artystycznego 2003/2004. Krótko po tym, wraz z Teatrem Tańca Borisa Ejfmana w Sankt Petersburgu i orkiestrą teatru operowego w Grazu przygotował austriacką premierę tego tytułu. Maestro został także zaproszony do współpracy z Warszawską Operą Kameralną, gdzie przygotował kilka premier, m.in. z okazji 50-lecia istnienia tej placówki. Artysta wystąpił w roli dyrygenta w końcowym epizodzie Pianisty Romana Polańskiego, a także nagrał do tego filmu ścieżkę dźwiękową z muzyką Wojciecha Kilara, z towarzyszeniem Orkiestry Filharmonii Narodowej w Warszawie.
Prywatnie – miłośnik malarstwa i rysunku, kolekcjoner historycznych batut dyrygenckich. Posiada w swoich zbiorach ponad 100 egzemplarzy, które często wystawiane są publicznie w Polsce i za granicą (Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Historii Katowic, Lubeka).
Poza karierą zawodową Tadeusz Strugała poświęca się także pracy społecznej. Jest autorem wielu pomysłów oraz inicjatyw związanych z życiem muzycznym w Polsce i na świecie. Działa w rozmaitych organizacjach, stowarzyszeniach i fundacjach. Od 2010 roku jest przedstawicielem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Radzie Programowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach.