Jagoda Szmytka - NOSPR

Jagoda Szmytka, kompozytorka, artystka i badaczka artystyczna, urodziła się 1982 roku w Legnicy. Edukację muzyczną rozpoczęła od lekcji gry na fortepianie i flecie w Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia w Lubinie, a kontynuowała we Wrocławiu w klasie fletu Cezarego Traczewskiego w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej II stopnia im. Karola Szymanowskiego oraz w klasie śpiewu Piotra Łykowskiego w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia im. Ryszarda Bukowskiego. W latach 2002–2007 studiowała teorię muzyki i kompozycję pod kierunkiem Krystiana Kiełba oraz kompozycję elektroakustyczną pod kierunkiem Cezarego Duchnowskiego w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. W latach 2007–2012 jako stypendystka ÖAAD, DAAD oraz laureatka Wolfgang-Rihm-Stipendium odbyła studia podyplomowe w zakresie kompozycji pod kierunkiem Pierluigiego Billone, Beata Furrera, Gerharda Müllera-Hornbacha i Wolfganga Rihma odpowiednio na Uniwersytecie Muzyki i Sztuk Scenicznych w Grazu, Uniwersytecie Muzyki i Sztuk Scenicznych we Frankfurcie nad Menem oraz Uniwersytecie Muzycznym w Karlsruhe. 

Od młodzieńczych lat Jagoda Szmytka przejawiała zainteresowanie nie tylko muzyką, ale również sztukami pięknymi i humanistyką. Jako nastolatka uczestniczyła w kursach rysunku, a w latach 1999–2005 pogłębiała zainteresowania humanistyczne i artystyczne w ramach studiów w zakresie historii sztuki i filozofii na Uniwersytecie Wrocławskim. 

Obecnie Jagoda Szmytka jako laureatka Sylff fellowship of the Tokyo Foundation finalizuje pod kierunkiem prof. Johannesa Kretza, prof. Gesine Schröder, prof. Tasosa Zembylasa (MDW) oraz dr. Franza Schuberta (dieAngewandte) prace nad rozprawą doktorską na temat kontrapunktu w kompozycji rozszerzonej na Wiedeńskim Uniwersytecie Muzyki i Sztuk Scenicznych (pierwsza wersja rozprawy została złożona jesienią 2024 roku). Ponadto Szmytka pracuje aktualnie nad artystycznym projektem badawczym na temat zjawiska „mobilności” w kontekście gatunku opery kameralnej w ramach programu FWF PEEK Pilot w Centrum Badań Artystycznych na tejże uczelni. 

Jagoda Szmytka jest aktywna jako kompozytorka od 2007 roku. Od tego czasu jej muzyka jest zamawiana i programowana przez takie festiwale i instytucje, jak Teatr Wielki – Opera Narodowa (Warszawa), Warszawska Jesień, Musica Polonica Nova (Wrocław), Musica Electronica Nova (Wrocław), Sacrum Profanum (Kraków), Audio Art (Kraków), Festiwal KODY (Lublin), Wien Modern, Musiktheatertage Wien, Lucerne Festival, Akademie der Künste Berlin, Tonhalle Düsseldorf, Villa Musica Mainz, Ultraschall (Berlin), ECLAT (Stuttgart), GLOBALE (Karlsruhe), Acht Brücken (Kolonia), Festival d'Aix-en-Provence (Akademia), Fondation Royaumont, Huddersfield Contemporary Music Festival, GAIDA (Wilno), GAUDEAMUS (Utrecht), SPOR (Aarhus), Tokyo Experimental Festival, Transart (Bolzano), Tzlil Meudcan (Tel Awiw), Time of Music (Viitasaari), CYCLE Music and Arts Festival (Reykjavík), Ottawa Chamberfest. 

Obok wymienionych festiwali utwory Szmytki były zamawiane m.in. przez takie instytucje, jak Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, Niemiecka Rada Muzyczna, Ernst von Siemens Musikstiftung, SWR, Swiss Re Foundation. Jej twórczość była wspierana m.in. przez Instytut Adama Mickiewicza oraz Goethe-Institut. 

Jagoda Szmytka współpracuje z wieloma znakomitymi solistami i zespołami: Anną Kwiatkowską, Evą Zöllner, Gośką Isphording, Maciejem Frąckiewiczem, Małgorzatą Walentynowicz, Paulem Hübnerem, Sebastianem Berweckiem, Steffenem Ahrensem, Duo leise dröhnung, Ensemble Garage, Ensemble Interface, Ensemble l'arsenale, Kwartludium i Riot Ensemble. Jej muzyka była wykonywana przez takie zespoły, jak: Arditti Quartet, Bang on a Can, Continuum Ensemble, Decoder ensemble, Defunensemble, Elision Ensemble, E-Mex Ensemble, Ensemble KNM Berlin, Ensemble Modern, ensemble mosaik, Ensemble Recherche, Hashtag Ensemble, Kronos Quartet, Les Cris de Paris, Notabu Ensemble, Grup Instrumental de València, PHACE, Platypus Ensemble, Scenatet Ensemble, Spółdzielnia Muzyczna Contemporary Ensemble, proMODERN vocal sextet, Orkiestra Muzyki Nowej oraz Orquesta Sinfónica de Radio Televisión Española, pod dyrekcją Aarona Hollowaya-Nahuma, Artura Tamayo, Chin-Chao Lin, Enno Poppego, Geoffroy’a Jourdaina, Mariano Chiacchiariniego, Mauricio Sotelo, Susanne Blumenthal i Szymona Bywalca. 

W 2015 roku nakładem wytwórni Wergo w ramach programu Edition Zeitgenössische Musik kuratorowanego przez Niemiecką Radę Muzyczną ukazał się album portretowy Bloody Cherries zawierający kompozycje na amplifikowane składy kameralne. 

Jagoda Szmytka była kompozytorką rezydentką w ZKM Karlsruhe (2011 i 2014–2015), La Muse en Circuit w Paryżu oraz w Herrenhaus Edenkoben (obie rezydencje 2013) oraz w Villa Serpentara w Olevano Romano (2017). Ponadto, otrzymała liczne stypendia twórcze – w 2011 roku otrzymała Wolfgang-Rihm-Stipendium oraz była stypendystką Kunststiftung Baden-Württemberg; w 2016 roku wraz z Gerhild Steinbuch otrzymała Hannsmann-Poethen-Stipendium. 

W 2016 roku Jagoda Szmytka została wyróżniona Nagrodą Niemieckich Autorów Muzycznych (GEMA), a w 2011 roku Staubach Honorary (Darmstädter Ferienkurse). 

Do roku 2017 kompozycje Jagody Szmytki były wydawane przez berlińskie wydawnictwo muzyczne Edition Juliane Klein. Od roku 2022 jej muzyka jest wydawana i reprezentowana przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

Dorobek twórczy kompozytorki obejmuje ponad czterdzieści kompozycji. Główny profil dotychczasowej twórczości obejmuje utwory pisane na amplifikowane zespoły kameralne, takie jak electrified memories of bloody cherries, for travelers like angels or vampires, hand saw weltall stars czy często i chętnie wykonywane f* for music na gitarę elektryczną i amplifikowaną wiolonczelę i sky-me, type-me na cztery głosy amplifikowane za pomocą megafonów. Oprócz kompozycji kameralnych w jej katalogu ważne miejsce zajmują utwory na duży zespół instrumentalny, w tym kompozycja inane prattle z 2013 roku, którą kompozytorka uważa za zwieńczenie jej dokonań we wczesnej fazie twórczości, oraz opera kameralna dla głosów i rąk zawierająca manifest kompozytorski wygłoszony przez sceniczną postać Kompozytorki. Estetyka wyżej wymienionych utworów jest zakorzeniona w eksploracji brzmienia instrumentów muzycznych i charakteryzuje się ekspresyjnymi gestami. Choć dynamiczne i zmysłowe kompozycje Szmytki można odbierać jako przepływ szerokiej gamy barw, faktur, energii i kształtów, są one precyzyjnie notowane i komponowane z dbałością o wymiar konceptualny; jej „studia gestu” osadzone są w tematach związanych z dzisiejszym światem, takich jak cielesność, żywotność, tożsamość, piękno. 

Trwające do dzisiaj zainteresowanie gestami muzycznymi pojawiło się u Jagody Szmytki już w jej pierwszych kompozycjach jak trio per ._o na ustniki fletowe i fortepian z 2008 roku czy ¿I? study of who, where, when na klawesyn lub fortepian oraz projekcję audio i wideo z 2007 roku. Pierwsze sformułowania explicit na temat jej podejścia do materii muzycznej można odnaleźć w wyżej wspomnianej operze kameralnej. Szczegółowe rozwinięcie myśli o cząstkach składowych muzyki rozumianych jako gesty Jagoda Szmytka zaprezentowała w 2024 roku w ramach sympozjum Forum Artistic Research na Uniwersytecie Muzycznym im. Gustava Mahlera w Klagenfurcie (GMPU). 

Istotną rolę w wykształceniu się preferencji brzmieniowych kompozytorki, a także jej myślenia o muzyce za pomocą gestów odegrały liczne współprace artystyczne z zespołami i solistami specjalizującymi się w wykonawstwie muzyki współczesnej oraz własne poszukiwania polegające na samodzielnych improwizacjach wokalnych, instrumentalnych, wokalno-choreograficznych, instrumentalno-choreograficznych. 

Twórczość kompozytorki była poddana refleksji w licznych artykułach czy felietonach autorstwa ekspertów z dziedziny współczesnej muzyki klasycznej, m.in. Barbarę Bogunię, Dirka Wiescholleka, Egberta Hillera, Ewę Schreiber, Juliana Kämpera, Marion Saxer, Monikę Pasiecznik, Weronikę Nowak, które były publikowane w fachowych czasopismach i wydawnictwach książkowych, jak Bloomsbury Academic, Dissonance, „Glissando”, „Musik & Ästhetic”, „Musik Texte”, „Neue Musik Zeitung”, „Neue Zeitschrift für Musik”, Plurale, „Positionen”, „Ruch Muzyczny”, Tempo Cambridge University Press. Muzyka Jagody Szmytki była przedstawiona w portretowych audycjach radiowych m.in. przez Ewę Szczecińską, Eckharda Webera, Floriana Hausera, Joannę Grotkowską, Michaela Rebhahna w BR-Klassik, SRF2-Kultur, PR2, HR2 i Deutschlandfunk, RBB Kultur.